سرمقاله

فاجعه انفجار بندر رجایی (در 23 کیلومتری غرب بندرعباس)

هولناک‌ترین انفجاری که تا 50 کیلومتر اطراف آن قابل احساس بود و بیش از یک‌صد نفر کشته و هزار نفر هم زخمی بر جای گذاشت

در ساعت 12:05 روز ششم اردیبهشت 1404 انفجار مرگباری در بخش شرکت سینا (وابسته به بنیاد مستضعفان رژیم مطلقه فقاهتی) در بندر رجایی، در 23 کیلومتری غرب بندرعباس رخ داد که تا شعاع 50 کیلومتری اطراف آن قابل احساس بود. این انفجار هولناک، طبق گفته وزیر کار دولت پزشکیان، بیش از صد نفر کشته و بیش از هزار نفر هم مجروح بر جای گذاشته است. در خصوص علت این انفجار هولناک توسط دستگاه‌های تبلیغاتی رژیم مطلقه فقاهتی، اخبار ضد و نقیضی منتشرشده است و اعمال سانسوری گسترده برای جلوگیری از اطلاع‌رسانی و خبری توسط رژیم مطلقه فقاهتی انجام‌شده است بطوری‌که حتی رئیس صداوسیما در مصاحبه‌ای گفت: «به ما اعلام شده پوشش خبری حادثه بندر شهید رجایی متوقف کنیم». این موضوع باعث گردیده که دسترسی به منابع خبری و مصاحبه با افراد محلی ممنوع شود تا آنجا که خبرنگاران مستقل گفته‌اند که به آن‌ها اعلام شده «تنها صداوسیما مجاز به تهیه گزارش و مصاحبه است.»

این اتفاق پیش از این نیز در حوادث متروپل آبادان و پلاسکو تهران، قطار تبریز – مشهد، تکرار شده بود. در جریان حادثه متروپل آبادان که صداوسیما از روز اول در محل حاضر بود، تلاش می‌کرد پوشش خبری داشته باشد اما به یک‌باره محل حادثه را ترک کرد. این همه باعث گردیده که در خصوص این انفجار هولناک شرایطی را فراهم ساخته است که «عمداً علت اصلی این فاجعه در داخل کشور، در هاله‌ای باقی بماند». ویدئوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی نیز نشان می‌دهد که انفجار به شکلی ناگهانی و بدون گسترش اولیه آتش‌سوزی روی‌داده است. اگر چه اطلاعات دقیقی از طرف رژیم مطرح نشده است ولی گمرک رژیم مطلقه فقاهتی در اطلاعیه اعلام کرد که «منشأ انفجار دپوی کالاهای خطرناک و مواد شیمیایی در محوطه بندر رجایی بوده است.»

تلویزیون رژیم مطلقه فقاهتی همچنین اعلام کرد که «سهل‌انگاری در جابجایی مواد قابل اشتعال، از عوامل مؤثر انفجار بوده است». وزارت بهداشت در آن زمان «به خاطر احتمال انتشار مواد شیمیایی نظیر آمونیاک و دی‌اکسید گوگرد و دی اکسید نیتروژن در سطح شهر، شرایط اضطراری اعلام کرد». اضافه کنیم که بندر رجایی بزرگ‌ترین مرکز کانتینری ایران است. بخش مهمی از واردات و صادرات کانتینری ایران از طریق این بندر صادر می‌گردد. درحالی‌که مقامات ایران توضیح روشنی در مورد علت انفجار در بندر رجایی ارائه نکردند.

شرکت امنیتی امبری گفت: «در ماه مارس، سپاه یک محموله سوخت موشک پر کلرات سدیم دریافت کرد. این سوخت بخشی از یک محموله ارسال‌شده از چین توسط دو کشتی به ایران رسید، قرار بود از این سوخت برای تکمیل ذخایر موشکی ایران استفاده شود». امبری گفت «طبق گزارش‌ها، آتش‌سوزی ناشی از مدیریت نادرست همین محموله جامد است که برای استفاده در موشک‌های بالستیک ایران در نظر گرفته‌شده است.»

در تصاویر رسانه‌های اجتماعی از انفجار روز شنبه 6 اردیبهشت در بندر رجایی نوشته‌اند که «دود و آتش متمایل به رنگ قرمز بوده است که قبل از انفجار بلند شده است. این نشان می‌دهد که یک ترکیب شیمیایی در انفجار نقش داشته است». فاجعه انفجار در بندر رجایی و کشتار کارگران بارانداز و تخلیه و بارگیری، استمرار فجایعی است که تبلور فاجعه‌آفرینی و جنایات پیشین حاکمیت و تعرض به جان و زندگی مردم را تداعی می‌کند. «انفجار کانتینرها در محوطه بندر رجایی و کشتار کارگران هیچ دروغی نمی‌تواند مردم ایران را قانع سازد که این حادثه یک امر عادی از حوادث قابل وقوع بوده است.»

اکنون برخی از مسئولان حکومتی رژیم مطلقه فقاهتی به عذر بدتر از گناه متوسل می‌شوند و می‌گویند، «ما از محتوای کانتینرها مطلع نبودیم و واردکنندگان این مجموعه خطرناک و انفجاری از گزارش دادن امتناع می‌کنند». یکی از خبرنگاران مستقل پس از حادثه بندر رجایی اعلام کرد که «با هر کدام از مسئولان و منابع محلی برای انجام گفتگو تماس گرفته‌ایم آن‌ها حاضر به گفتگو نشده و گفته‌اند که از اطلاع‌رسانی منع شده‌ایم و تنها اجازه داده‌اند با صداوسیما گفتگو کنیم.»

در بندر رجایی، به‌عنوان استراتژیک‌ترین پایگاه اقتصادی ایران، 14 هزار کارگر مستقیم و 42 هزار کارگر ماهر و نیمه ماهر و ساده در مشاغلی ازجمله دریایی، بندری و حتی مهندس بازرگانی و بازرسی و پشتیبانی منطقه ویژه اقتصادی بندر رجایی مشغول به کار هستند. 90 درصد قربانیان انفجاری کارگران شرکت‌های صنایع دریایی، انبارداری و تخلیه بودند. یکی از کارگران که در این مجتمع کار می‌کند به خبرنگاران گفته است: «اینجا کارگر هست که حتی کفش و کلاه ایمنی هم ندارد. بندر رجایی که 85 درصد ترافیک کانتینری و 55 درصد کل تجارت و 70 درصد ترانزیت کالای کشور در دست داشت، این واحد کانتینری با وسعت 2400 هکتار و ظرفیت جابجایی 6 میلیون و 200 تن با 40 اسکله و ارتباط با 80 بندر بین‌المللی درصد بالائی از واردات کالاهای اساسی مانند گندم، برنج، دارو را تأمین می‌کند. سالانه بین 80 تا 100 میلیون تن کالا از طریق بند رجایی جا‌به‌جا می‌شد که 60 تا 70 درصد آن به ترانزیت منطقه‌ای اختصاص داشته است.

اما حالا با تخریب زیرساخت‌های کلیدی مانند 18 جرثقیل گنتری با انبارها و خطوط ریلی داخلی فعالیت تجاری متوقف شده. همچنین توقف 70 درصد واردات کالاهای اساسی عرضه را به‌شدت کاهش داده و هزینه حمل‌ونقل را به دلیل انتقال بار به بنادر کوچک و ناکارآمدتر تا 30 درصد افزایش داده است.

سایت خبری آنلاین 11 اردیبهشت 1404، از قول فاروقی رئیس کمیسیون گمرک اتاق بازرگانی رژیم نوشت: «این بندر یکی از بزرگ‌ترین بنادر تجاری کشور است که 55 درصد واردات و صادرات و همچنین 70 درصد ترانزیت کشور، از طریق این بندر انجام می‌شد. 90 درصد کالاهای کانتینری نیز از این طریق جا‌به‌جا می‌گردید. اختلال در فعالیت‌های این بندر می‌تواند تأثیرات چشمگیری بر روند اقتصادی کشور بگذارد.»

سایت آفتاب نیوز روز 19 اردیبهشت به نقل از خبرگزاری ایلنا نوشت، حسین دهقان رئیس بنیاد مستضعفان (رژیم مطلقه فقاهتی حاکم) که انفجار در بندر رجایی و در محوطه شرکت خدمات دریایی و بندری سینا زیرمجموعه بنیاد مستضعفان رژیم مطلقه فقاهتی اتفاق افتاده است به خبرگزاری ایلنا گفت: «این سانحه در پی اظهار خلاف محموله‌های وارداتی رخ‌داده و محموله‌ای بسیار خطرناک منفجر شده در بندر شهید رجایی تحت عنوان "کالای معمولی" وارد دپو شده بود. متأسفانه این اظهار خلاف در معرض خطر قرار دادن تمامی محدوده از کشتی تا انبار در بندر موجبات بروز این سانحه شده است.»

تابناک به نقل از فرهیختگان 8 اردیبهشت 1404 نوشت: «بار خطرناک در محوطه سینا چه می‌کرد؟، آنچه در این بین مسلم است، دپوی بار خطرناک در بارهای خطرناک است». سایت حکومتی انتخاب، 18 اردیبهشت 1404 نوشت، مرتضی محمودی نماینده مجلس و عضو هیات اعزامی رئیس مجلس به بندر رجایی گفت: «تخلفات در روند حمل بار و دروغ اظهار اعلام نکردند، محتوای واقعی کانتینرها به عینه در این بندر وجود داشته». خبرگزاری ایسنا در 8 اردیبهشت 1404 نوشت: «محموله وارداتی که در بندر رجایی دچار انفجار شده است هیچ‌گونه شماره کورتاژ و اظهارنامه مبتنی بر اینکه کالا به گمرک اظهار شده نداشته و این محموله به گمرک اظهار نشده، منفجر گردید». بنابراین در ششم اردیبهشت 1404 در سوله سینا متعلق به بنیاد مستضعفین رژیم، در ساعت 12 و پنج دقیقه ظهر یعنی اوج زمان کار کارگران، منجر شد و جان بیش از صد کارگر را گرفت و همچنین بیش از هزار کارگر را هم با جراحات شدید راهی بیمارستان کرد.»

علی خامنه‌ای رهبر رژیم مطلقه فقاهتی حاکم، در دیدار با مسئولان کشوری، نسبت به ضعف بازرسی در بندر رجایی انتقاد کرد و گفت: «از 1300 تا 5000 کانتینر موجود در بندر رجایی تنها 150 مورد این کانتینرها مورد بررسی قرار گرفته است. این وضع نظام قابل قبول نیست». طبق اعلام گمرک رژیم مطلقه فقاهتی، «محموله وارداتی که در بندر رجایی دچار انفجار و حریق شده است، در اختیار گمرک ایران نبوده و هیچ شماره کوتاژ و اظهارنامه مبتنی بر اینکه کالای فوق به گمرک اظهار شده نداریم.»

طبق گفته سایت کلمه، سعید جعفری مدیرعامل شرکت توسعه خدمات بندری سینا وابسته به بنیاد مستضعفان رژیم، در باره انفجار بندر رجایی گفته است که «محموله بسیار خطرناک منفجرشده بندر رجایی، با عنوان کالای معمولی وارد دپو شده بود». همچنین به قول سعید جعفری، «مطابق روال قانونی پس از ورود کشتی به بندر رجایی، ابتدا مانیفست (فهرست اطلاعات بار) به بندر ارائه می‌شود و پس‌ازآن صاحب کالا باید محموله را به گمرک اظهار کند تا مراحل تشریفاتی گمرکی و ترخیص آغاز شود. البته محموله بسیار خطرناک که منفجر شده است تا زمان وقوع انفجار فاقد اظهارنامه گمرکی و ثبت کوتاژ بوده است.»

به گزارش سایت دیده‌بان ایران، آقای تیمور با هنگام کارگزار رسمی گمرک در خصوص حادثه بندری رجایی گفت: «به هر صورت این انفجار قابل پیش‌بینی بود. به خاطر دپوی این کانتینرها در یک بندری که فاقد امکانات و تجهیزات به روز است و تمام لیفتراک‌ها دارای روغن‌ریزی هستند و زمین آلوده است. چرا در بندری بااین‌همه درآمد، باید این تجهیزات دست دوم وجود داشته باشد؟ خود این موضوع یک عامل محرک برای انفجار یا آتش‌سوزی است». او در خصوص حادثه بندر رجایی گفت: «آن زمان من در محوطه گمرک بندر رجایی بودم که حدود ساعت 12 پنج دقیقه ظهر شنبه 6 اردیبهشت 1404، این انفجار در محوطه سینا اتفاق افتاد و موج انفجار آن باعث خرد شدن شیشه‌ها شد و گردوغبار در تمام محوطه گمرک منتشر گردید و بعد از آن هم تا حدود نیم ساعت ترکش از جاهای مختلف به زمین می‌خورد. موج انفجار آنقدر قوی بود که در فاصله دو کیلومتری انبار سینا تا محوطه گمرک، حتی یک در و پنجره سالم داخل محوطه گمرک، سازمان بنادر، اداره استاندارد قرنطینه و بانک پیدا نمی‌شد». وی تأکید کرد «تمام کسانی که نزدیک حادثه بودند، موج آن‌ها را گرفت و جانشان را از دست دادند. زمانی که حادثه رخ داد، موج انفجار قدرت تجزیه‌وتحلیل را از همه گرفته بود یعنی همه فکر می‌کردند که یک حمله خارجی رخ داده و کسی اصلاً دنبال این نبود که این انفجار در محوطه سینا است و تا ساعت‌ها از هر کسی در باره مکان دقیق این حادثه می‌پرسیدیم، می‌گفتند نمی‌دانیم». تیمور با هنگام دولت را بزرگ‌ترین عامل رسوب کانتینرها در بندر دانست و تأکید کرد، «این انفجار قابل پیش‌بینی بود.»

در پنج سال گذشته حداقل چهار یا پنج حادثه در ابعاد بزرگ روی داده‌اند که در همه آن‌ها کارگران قربانی‌های اصلی بوده‌اند. برای نمونه، ظهر روز دوشنبه 2 خرداد 1401، برج متروپل که با رانت و پاراتی بازی بالا رفته بود، در خیابان امیرکبیر (امیری) واقع در مرکز آبادان فروریخت. در آن حادثه 43 نفر جان باختند و 37 نفر هم مصدوم شدند. که اکثر آن‌ها کارگران ساختمانی بودند. 31 شهریور 1403، انتشار گاز متان در معدنجوی طبس جان 53 کارگر معدنچی را گرفت و تعدادی را یا قطع نخاع و مصدومیت همیشگی خانه‌نشین کرد. باید توجه داشته‌باشیم که «با نگاهی به شرایط ایمنی کار در ایران، ما با فاجعه بزرگ تحت حاکمیت رژیم مطلقه فقاهتی روبرو هستیم. بر پایه جمع‌بندی گزارش‌های سوانح کار در حدفاصل 13 اردیبهشت 1403 تا 7 اردیبهشت 1402، تعداد 2079 خانواده کارگری داغدار عزیزان خودشان شده‌اند و 16473 کارگر در همین زمان در پی حوادث ناشی از فقدان ایمنی در محیط کار با مصونیت شدید رو‌به‌رو شده‌اند.»

پایان